سازگاری با شرایط عادی - وبلاگ طراحی من

به گزارش وبلاگ طراحی من، کرونا دیر یا زود رخت برخواهد بست؛ اما نکته مهمی که پس از آن و با شرایط جدید نظام آموزشی باید به آن توجه کرد، برنامه ریزی و اقدامات اساسی برای تسریع در عادی سازی شرایط است.

گروه دانشگاه وبلاگ طراحی من، سپیده محمدی؛ نزدیک به یک سال یا به عبارت دقیق تر 10 ماه از ورود ویروس کرونا به کشورمان گذشته است. در این 10 ماه، جهان با چالش بسیار جدی تغییر نظام های سلامت روبه رو بوده است.

در ابتدای شیوع این بیماری، تعطیلی مدارس، نخستین اقدام جدی مقابله بود؛ مدرسه همگانی از طریق شبکه های صدا و سیما راه افتاد و بعد هم تدریس دروس به فضا هایی که خود مدارس در شبکه های اجتماعی تشکیل دادند منتقل شد و نهایتا به صورت سازماندهی شده در شبکه آموزشی دانش آموزان که به نام شاد معروف است تجمیع شد. با آغاز سال تحصیلی جدید، یعنی سال تحصیلی 1400 ـ 1399، مسائل و سختی های کار خیلی بیشتر نمایان شد.

بحث بر سر خلأ های سیستم شاد، کیفیت آموزش، تحقق آموزش یکپارچه، محدودکردن یا تشویق والدین و دانش آموزان برای استفاده از شاد و نیز ملزم کردن مدارس به استفاده از این فضا ایجاد شد. نهایتا ملزم کردن مدارس و دانش آموزان برای قرار دریافت در این سیستم باعث شد اقبال به این فضا بیشتر شود و حالا می توان گفت که درصد قابل توجهی از آموزش های رسمی کشور از این طریق و نیز از راه آموزش های صدا و سیما انجام می شود.

نگرانی بزرگ این بود که این تعطیلی خود می تواند عاملی مخرب در خانواده ها باشد؛ ما حالا مدتی است دست کم در مقطع ابتدایی، شاهد درگیری والدین با آموزش مجازی بچه ها هستیم. درست است که بچه ها صدای معلم را می شنوند و گاه تصویر او را هم می بینند، اما واقعاً برای دانش آموزان اول، دوم و سوم ابتدایی، حضور نیافتن در کلاس و پیگیری آموزش از راه تبلت یا گوشی یا لپ تاپ سخت است و این والدین را مجبور کرده که گام به گام بچه ها ساعت های متمادی را در کنار آن ها پای آموزش غیرحضوری بنشینند و این در واقع خانواده را از روال عادی زندگی اش خارج کرده و سیستم معمول زندگی ها را مختل کرده است. مادری عنوان می کرد که من ساعت 9 صبح تا ساعت یک بعدازظهر با فرزندم آنلاین هستم و تازه، بعد از اتمام کلاس ها کار نظارت والدین بر تکالیف آغاز می شود. از این رو در این مدت، دست کم والدین دانش آموزان مقطع ابتدایی، نیمی از روز و چه بسا بیشتر از آن را به امور تحصیلی بچه ها مشغول هستند.

اگر بخواهیم آسیب های روان شناختی آموزش آنلاین را در چند فقره فهرست کنیم، به این موارد باید اشاره کنیم:

خلأ انگیزشی و افت تحصیلی دانش آموزان: دورشدن از فضای آموزش حضوری که به عنوان مؤثرترین نوع از آموزش شناخته می شود، بچه ها را به لحاظ انگیزش تحصیلی با مشکل روبه رو کرده است؛ ما حتی بین دانش آموزان علاقه مند به تحصیل می بینیم که با ماندن در خانه، دچار نوعی بی انگیزگی، سستی و اهمال کاری شده اند.

این بی انگیزگی از این رو است که ارتباط مؤثر با معلم و ارتباط

گروهی نزدیک با دیگر دانش آموزان که فارغ از مسائل تحصیلی قطعاً به انگیزش و بهبود شرایط روانشناختی آن ها کمک می کرد، رنگ باخته است. چالش های تحصیلی و حتی انجام تکالیف تحصیلی در این شرایط سخت است. ما شاهد دانش آموزانی هستیم که در فضای مجازی کلاس، صرفاً حضور خود را اعلام می کنند و دیگر مجهز به آن انگیزه ای که در کلاس حضوری داشتند، نیستند.

همواره این مهم مطرح بوده که مدرسه غیر از اینکه جایی است برای آموزش، جغرافیای رشد شخصیت و توسعه فردی هم محسوب می شود؛ با تعطیلی مدارس، این وجه از نظام آموزشی، کاملا مخدوش شده است. بچه ها از تعاون و از جوشیدن با همدیگر و تفریحات مشترک شان انرژی روانی می دریافتد و شخصیت فردی شان ساخته می شد، اما حالا صرفا به فضای مجازی محدود و روان آزرده شده اند و از آن شادابی و طراوت برخوردار نیستند. این روان آزردگی در دانش آموزان مقطع دوم متوسطه گاه به افسرده خویی هم منجر شده است؛ چون زندگی شان در عین حال با محدودیت های اجتماعی و محدودیت های روابط بین فردی هم همراه و بسیار یکنواخت شده است. آثار این بی انگیزگی حتی با آغاز به کار دوباره مدارس پس از متوقف شدن شیوع ویروس نیز باقی خواهد بود و بازگشت به شرایط عادی زمان بر و سخت است.

بروز افسرده خویی و تنش های خانوادگی

یکی دیگر از آثار مخرب این دوره، تنش در فضای خانه به خاطر حضور مدام در آنجاست. این حضور مدام کم کم بین والدین و بچه ها تنش ایجاد کرده است؛ آن ها گاه تمایل به انجام امور تحصیلی خود ندارند و این باعث می شود والدین به آن ها فشار بیاورند و چنین کش و قوسی، نظم رابطه و فضای ارتباط مثبت در خانواده ها را به گونه مستقیم و غیرمستقیم دچار مشکل کرده است.

آسیب به زندگی حرفه ای و شخصی معلم ها: از معلم ها غافل نشویم؛ در بیان و بررسی آسیب های این دوره اغلب آن ها را فراموش کرده ایم. زحمات مضاعف معلم ها در این دوره بار ها و بار ها به ما گزارش شده است به ویژه معلم های مقطع ابتدایی و متوسطه اول که ساعت های بسکمک برای تدوین محتوای آموزشی قابل ارائه در فضای مجازی وقت صرف می کنند. این، به زندگی شخصی و خانوادگی معلم ها که طبعا خودشان نیز مادر و پدر می توانند باشند و باید برای بچه ها و از جمله برای آموزش شان هم وقت بگذارند و همان تنش ها را تجربه کنند، صدمه زده است. علاوه بر این، آسیب پذیرشدن دانش آموزان بر معلم ها هم تأثیر منفی داشته است.

کرونا دیر یا زود رخت برخواهد بست؛ اما نکته مهمی که پس از آن و با شرایط جدید نظام آموزشی باید به آن توجه کرد، برنامه ریزی و اقدامات اساسی برای تسریع در عادی سازی شرایط است. برای بازگرداندن اشتیاق و شور و هیجان و نشاط و انگیزه به بچه ها با کار بسیار جدی ای روبه رو خواهیم بود.

آن ها حالا گمان می کنند بنا بر تجربه می توانند از خانه درس بخوانند و آموزش ببینند و نیازی به مدرسه نیست. بازگرداندن آن ها به فضای قبل از این چالش و بحران، کار سختی است. مدارس می توانند با برپایی جلسات گروهی با استفاده از مشاوران و روانشناسان خود مدارس یا روانشناسان و مشاوران بیرون از مدارس، بر این مشکل چیره شوند. معلم ها هم برای رسیدن به شرایط ایده آل نقش بسیار مهمی دارند. باید هم به بچه ها و هم به معلم ها فرصت بدهیم تا آرام آرام دوباره با شرایط جدید سازگار شوند.

سپیده محمدی - کارشناسی علوم تربیتی دانشگاه آزاد

انتشار یادداشت های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط وبلاگ طراحی من نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه ها و فعالین دانشجویی است.