شهر باستانی قلهات، فرصتی برای توسعه همکاری های گردشگری و میراث فرهنگی ایران و عمان - وبلاگ طراحی من

به گزارش وبلاگ طراحی من، شهر باستانی قلهات در سلطان نشین عمان که در آخرین اجلاس میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسیده است، فرصت جدیدی را برای توسعه همکاری های گردشگری و پژوهشگران میراث میان جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان فراهم آورده است.

در چهل و دومین اجلاس میراث جهانی یونسکو که اواسط تیرماه گذشته در منامه بحرین برگزار گردید، جمهوری اسلامی ایران در راستای همکاری های فیمابین سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با وزارت فرهنگ عمان و تصمیم کمسیون مشترک همکاری دوجانبه، از ثبت شهر باستانی قلهات در کشور عمان حمایت نموده و در نهایت پس از سال ها کوشش این مکان به عنوان میراث جهانی به فهرست افزوده شد.

یونسکو این سایت تاریخی را همچنین به دلیل بقایای تاریخی و بناهای معماری ویژه آن ستوده که دروازه ورود از شرق شبه جزیره عربستان به دنیای غرب بوده است. قلهات؛ در پیوند تاریخی با ایران و دروازه ارتباط شبه جزیره با جهان

شهر باستانی قلهات پنجمین اثر ثبت گردیده عمان در میرات جهانی یونسکو است که پس از سال ها کوشش این کشور به ثبت رسیده است.

این شهر در بندر قلهات در ایالت صور استان جنوب شرقی عمان واقع گردیده و پیش از ورود اسلام به این کشور، پایتخت کشور بوده است و به دلیل موقعیت جغرافیایی و راهبردی، نقش بسزایی در پیوند شبه جزیره عرب با دنیا داشته، بطوریکه نویسندگان و مورخان عرب و غیرعرب به این شهر مسافرت نموده و داد و ستد بازرگانان و دریانوردان و سفر ناخداها با کشتی های تجاری را در این شهر به ثبت رسانده اند.

مارکو پولو در میان قرن های 13 تا 15 میلادی شاهد بوده و با توجه به دسترسی به آب های آزاد و اقیانوس هند، برخی کشتی ها قبل از سفر به تنگه هرمز و خلیج فارس، در آن مکان پهلو می گرفتند و به مبادله کالاهای خود با بازرگانان ایرانی و هندی یا یمنی می پرداختند.

این شهر که روزگاری شهرت جهانی داشته، امروزه به شهری با میراث جهانی تبدیل گردیده است اما بسیاری از اماکن و بناهای تاریخی و بازار اصلی و مسجد جامع آن به دلیل زلزله و حمله استعماری پرتغالی ها در قرن 16 میلادی آسیب جدی دیده است اما به اذعان کارشناسان، همچنان بقایای تاریخی شهر قلهات نشاندهنده بهره گیری حاکمان و مردم آن سرزمین از معماری ایرانی و اسلامی هنرمندان ایرانی و بیانگر پیوند آن با تاریخ ایران، هرمزگان، بلوچستان و هند است.

ابن بطوطه جهانگرد معروف عرب در سال 1331 میلادی در سفری که به این شهر داشته، بازار آن را دارای شهرت جهانی دانسته و به شهرت تاریخی بقعه ای در این شهر با نام ضریح الصالحه بی بی مریم اشاره نموده که در همان ایام بنا گردیده است وی مسجد جامع قلهات را از زیباترین و قابل توجه ترین بنای آن سالها توصیف نموده و می نویسد: مسجدی با دیواره های بلند و معماری باشکوه که به صورت هنرمندانه ای طلاکاری و تزیین گردیده و در ارتفاعات شهر رو به دریا و ساحل بنا گردیده است که چشم هر بیننده ای را خیره می سازد.

محمد بن سلیمان الحضرمی یکی از نویسندگان امور تاریخی عمان در گزارشی که درباره این شهر نوشته، آورده است: یک گروه از باستان شناسان در جریان کاوش و جستجوی آثار به جا مانده از گذشته، موفق شدند در سال 2013 میلادی، مکان اصلی مسجد جامع را پس از قرن ها در زیر خاک و رمل های آن منطقه کشف کردند و توانستند برخی آثار هنری را شناسایی نمایند؛ که نشاندهنده ارتباط آن سازه فرهنگی با هنر کاشیکاری و دکوراسیون ایرانی است.

همکاری های فرهنگی، گردشگری و میراث فرهنگی ایران و عمان

دو کشور ایران و عمان در سال های گذشته به صورت پراکنده همکاری های مختلفی را در حوزه های گردشگری و میراث فرهنگی داشته اند اما از آن جا که نقش فرهنگ به عنوان محور سازنده میان ملل و گردشگری به مثابه پل ارتباطی میان فرهنگ ها، تلقی می گردد، طی ماه های اخیر، ارتباطات فرهنگی و گردشگری رونق بیشتری یافته است و تبادل هیات های فرهنگی و گردشگری نشاندهنده عزم مسئولان جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان برای تقویت همکاری های فیما بین به شمار می رود.

چندی پیش هیثم بن طارق آل سعید وزیر فرهنگ عمان؛ یکی از برجسته ترین اعضای خاندان سلطنتی عمان، با تقدیر از کوشش باستان شناسان ایرانی در شهر باستانی قلهات، اعزام این تیم را با ارزش دانست و گفت: باستان شناسان ایران در نتیجه یک فصل کاوش، آثار و ابنیه بسیاری در زمینه معماری اسلامی در این منطقه پیدا کردند.وی این اظهارات را در دیدار با یک هیات ایرانی بیان داشت و با اشاره به تمایل کشورش برای همکاری مشترک با ایران براساس معیارهای خاص در راستای حفظ میراث معنوی، تاکید نمود: بهتر است زمینه همکاری ها در سطوح مختلف پژوهشی و اعزام تیم های مرمتی توسعه یابد.

در همین حال بهمن اکبری رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در مسقط نیز، روابط دو کشور ایران و عمان در کنار اوضاع شنماینده و نابسامان منطقه را روابط خوب و مستمر اشاره نمود و گفت: ارتباطات بینافرهنگی مسقط - شیراز، مسندم - قشم و مناطق ساحلی و مرزی دو کشور و حتی ارتباطات زبانی همچون زبان کمزاری که گویشی فارسی است در استان مسندم؛ نشان می دهد که نیازمند تعارف و تفاهم هرچه بیشتر در قالب توسعه گردشگری هستیم.

وی همایش اخیر گردشگری در عمان و ابراز تمایل وزیر گردشگری این کشور برای تقویت همکاری صنعت گردشگری ایران و عمان را بسیار مهم ارزیابی کرد و خاطرنشان ساخت: همگام شدن حفاظت از میراث فرهنگی به سوی گردشگری پایدار و مسئولیت پذیر هسته اصلی کنفرانس جهانی گردشگری و فرهنگ بود لذا از آنجا که کنجکاوی ذاتی انسان درباره شناخت فرهنگ و میراث فرهنگی یکی از انگیزه های گردشگری است؛ در جهان امروز نیز گردشگری فرهنگی در چارچوب های موزاییک جهانی اشکال هنری، سایت های میراث فرهنگی، انواع جشنواره ها و سنت ها و نیز آیین های زیارتی و مذهبی رو به رشد است.

رایزن فرهنگی کشورمان، با اشاره به توجه یونسکو به برگزاری کنفرانس هایی برای آنالیز راه های دستیابی و استفاده بهینه از قدرت گردشگری و فرهنگ در کاهش فقر، ایجاد شغل و حمایت از میراث طبیعی و فرهنگی و ارتقای درک و تفاهم میان ملت ها، گفت: توسعه گردشگری فرهنگی و تقویت همکاری میان بخش های میراث فرهنگی ضامنی برای امنیت و صلح است و این یک فرصت منحصر به فرد برای همه ما است تا با همکاری بخش های مختلف دولتی و خصوصی نقش سفر و گردشگری را به عنوان یک فعالیت بزرگ بشر در ایجاد آینده ای بهتر برای مردم، سیاره، صلح و رفاه به خصوص برای کشور عزیزمان ترفیع دهیم.

زمینه های همکاری بخش های میراث فرهنگی دو کشور

از این رو، حمایت از مرمت و بازسازی آثار معماری ایرانی که در کشور عمان وجود دارد و انتقال تجربیات علمی و تحقیقاتی در زمینه حفاظت و مرمت ابنیه و بافت، باستان شناسی، مردم شناسی، زبان و گویش با توجه به نزدیکی جغرافیایی، آداب و رسوم، صنایع دستی و هنرهای سنتی مشترک در قسمت های جنوبی حاشیه خلیج فارس می تواند سهم بسزایی در همکاری دو کشور داشته باشد.

در همین حال یکی از موضوعات اساسی که در کمیسیون های مشترک دو کشور جمهوری اسلامی ایران و سلطنت عمان همواره مطرح بوده، روابط فرهنگی و گردشگری و حمایت از بخش خصوصی برای فعالیت در این حوزه ها است.