مرند در بوته فراموشی، تاریخ شش هزار ساله ای که زیر بتن دفن می گردد - وبلاگ طراحی من

به گزارش وبلاگ طراحی من، خبرنگاران- گروه استان ها: به راستی آیا ارزش ها و نشانه های بازمانده از گذشته های ما در آینه امروز میراث کهن و تاریخی مان قابلیت خواندن دارند؟ امروز در این آینه چه داریم؟ آیا تصویر گذشته در آینه به خوبی نمایان است؟ آیا متولی آن حافظ این گنج بوده است؟ آیا کارش را به درستی انجام می دهد؟ این ها سؤالاتی هست که مردم شهر مرند می پرسند، شهری که شش هزار سال قدمت دارد و چه بسا با کندوکاو علمی بتواند ناگفته های سینه پردرد خود را آشکار نموده و نوری بر گوشه هایی از تاریخ تاریک منطقه و کشور بتاباند.

این شهر کهن حداقل با شش دین و آئین الهی همچون قوم رس، آئین میترائیستی، حضرت نوح، زرتشتیان، مسیحیان و اسلام در ارتباط نزدیک بوده و از این دین و آئین ها نشانه های چندی را در دل خود حفظ نموده است، البته اگر سازمان میراث فرهنگی به خواب خود در مورد شرایط میراث فرهنگی و تاریخی شهرهایی چون مرند ادامه دهد و از این بازمانده ها حفاظت نکند، چه بسا فردا دیگر این آثار را نداشته باشیم و انگشت افسوس و ندامت بگزیم.

میراث فرهنگی مرند به حال خود رهاشده است

جهت روشن شدن این موضوع پای صحبت های میر راهنمایی سید مرندی پژوهشگر تاریخ و مرند شناس می نشینیم که می گوید: آن طوری که از کشفیات محققان و نوشته هایشان برمی آید، مرند حداقل عمری شش هزارساله و در این عمر دیرپای خود، حداقل با شش دین و آئین الهی سروکار مستقیم داشته است و از این ادیان آثاری را به زمان ما به یادگار و امانت آورده که اگر دیر بجنبیم، فردایی برای این آثار متصور نخواهیم بود.

وی همچنین می گوید: کول تپه هائی مثل گرگر، مزگید، مرکید و کول تپه بزرگ منطقه یعنی آتشکده مانداگارانا را از زمان زرتشتیان در شمال و قلعه های باستانی مثل یال دیر، باری، گرگر، آلاکی و سان سارود را در شهر مرند داریم.

این مورخ معتقد است: از زمان میترائیستی مهرابه های سنت استپانوس و موجومبار که هر دو کلیسا شده اند و از هر دو مهم تر مهرابه بامسما و دوازده اتاقی (به عنوان دوازده ماه) در چهار مجموعه سه واحدی (به عنوان فصول سال) در بلندترین نقطۀ رشته کوه میشوو یعنی در بلندای سه هزار و 155 متری قله علی علمداری در مرند قرار دارند که البته طبق نوشته جان راسل هینلز در کتاب شناخت اساطیر ایران، نام این مهرابه (ال اهلمدار) آمده است که در محاوره ترکی منطقه علی علمداری شده و حال به عنوان یک زیارتگاه اسلامی توسط علی الهی های منطقه موردتوجه و بازدید قرار می گیرد.

مرندی که نویسنده چندین کتاب در رابطه با تاریخ مرند است، ضمن اشاره به قدمت تاریخی این شهر به وبلاگ طراحی من می گوید: محل دفن همسر مؤمنه حضرت نوح (ع) عموره مسجد پیربالا(مسجد بازار) است و در حوزه مذهب شیعه نیز، قدیمی ترین ساختمان سالم و مسجد شمال عرب کشور یعنی مسجد جامع مرند طبق کتیبه های موجود عمری حداقل یک هزارساله دارد که در مرکز شهر با یک کتیبه گچ بری کم نظیر از زمان ابوسعید بهادر خان مغول قرارگرفته، مسجدی که آثار آجرکاری ده ها صلیب، صلیب شکسته (سواستیکا)، ستاره داوود و ستاره سه پر چرخان را در معماری خود جای داده است.

این مورخ مرندی با انتقاد از عملکرد سازمان میراث فرهنگی باوجوداین آثار غنی که متأسفانه به حال خود رهاشده چنین می افزاید: من به عنوان یک تاریخ خوان از میراث فرهنگی آذربایجان شرقی گله دارم چراکه چند سال قبل من در زیر بقعه پیر خموش سایتی باستانی با قدمت حداقل سه هزارساله را پیدا کردم و به میراث فرهنگی استان گزارش دادم اما تا آن ها اقدامی در این خصوص انجام دهند، این آثار توسط اداره ای در زیر هزاران تن بتن مدفون شد.

وی همچنین ادامه می دهد: میراث فرهنگی حدود 20 سال قبل از تخریب عمدی به جامانده قصر آلاکی که با دست کم 700 سال قدمت شاهکاری بود از تلفیق آجر و کاشی، بی تفاوت گذشت و حالا خود نیز چهار سال قبل در یک کار غیرعلمی خاک آوار شدۀ محافظ طبیعی محوطۀ قصر یا کاروانسرا را برداشت و آجرها و سنگ های پوسیده را بدون محافظ و یا بازسازی و حداقل کاه گل مالی، در زیر برف و سرما بامان خود رها کرد.

مرندی در رابطه با مسجد جامع شهر مرند نیز چنین اظهارنظر می نماید که از این مسجد جامع یک هزارساله که قدیمی ترین بنای سالم شمال غرب کشور محسوب می گردد و یکی از ستون های آن بیش از یک هزار سال عمر دارد و اجازه دادند این بنای تاریخی عظیم در محوطه داخلی یک حسینیه قرار گیرد، مسجدی که دارای محراب گچ بری ایلخانی کم نظیری است.

این محقق می گوید: میراث فرهنگی در سال های 85 تا 87 زحمات زیادی برای ترمیم و بازسازی چهره مسجد کشید ولی وقتی نوبت بازسازی و حفاظت کاری محراب که ستون هایش از دیوار جداشده و در حال ریزش است و نیز سر در مسجد، رسید، عملیات مرمت را نیمه تمام به حال خود رها کردند.

وی همچنین در این خصوص می افزاید: اگر خدای نانموده این محراب فروبریزد و همانند سردر آلاکی از دیده ها غیب گردد، ما برای آیندگان چه جوابی خواهیم داشت؟ آیا جای شرمندگی نیست که آیندگان بگویند مغول در ایران محراب کم نظیری ساخت ولی میراث فرهنگی نتوانست از آن حفاظت نمایند.

ضرورت راه اندازی اداره میراث فرهنگی در مرند

نماینده مردم مرند و جلفا در مجلس شورای اسلامی نیز در مورد شرایط میراث فرهنگی و تاریخی شهرستان مرند به وبلاگ طراحی من می گوید: شهر مرند دارای تاریخی چند هزارساله است که متأسفانه مسئولان امر هیچ توجهی به میراث تاریخی و فرهنگی این شهرستان ندارند، مرندی که در صورت توجه می تواند در ایجاد اشتغال در حوزه میراث فرهنگی و صنایع دستی منطقه نقش بسزایی داشته باشد.

محمدحسن نژاد ادامه می دهد: وجود اداره میراث فرهنگی در شهرستان مرند بسیار لازم است چراکه شناخت دقیق تاریخ مرند نیازمند کاوش و آنالیز است، صنایع دستی مرند نیازمند حمایت مسئولان امر می باشد چراکه صنایع دستی مانند سبدبافی کشکسرای و فرش مرند می توانند به عنوان یک نشان تجاری به ثبت رسیده و به دیگر کشورها صادر شوند.

وی در رابطه با کاروانسرای عباسی مرند نیز به وبلاگ طراحی من می گوید: وجود این کاروانسرا در بهترین موقعیت ارتباطی و آب و هوایی منطقه می تواند در جذب گردشگر نقش بسیار زیادی داشته باشد و سازمان میراث فرهنگی بر اساس توافق نامه ای این کاروانسرا را به مدت چند سال به شهرداری مرند جهت راه اندازی، واگذار نموده است که هنوز متأسفانه از این کاروانسرا بهره برداری نمی گردد.

و نماینده مردم مرند و جلفا نائب رئیس کمیسیون مالی مجلس شورای اسلامی در بخش پایانی سخنان خود خاطرنشان شد: متأسفانه سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی استان هیچ گونه همکاری لازم برای شناساندن تاریخ چندین هزارساله مرند نمی نماید.

بله سخن از مرند است، شهری باستانی که با عمر دیرپای شش هزارساله اش فاقد آثار و نمادهای درخور این تاریخ و قدمت است که بتوان به یک جهانگرد و یا ایران گرد ارائه داد چراکه هرچه دارد یا در بوتۀ فراموشی گرفتارشده و به تدریج توسط عوامل طبیعی مثل باد، برف و باران از بین رفته و یا توسط عوامل انسانی، سود جویان و غارتگران آثار زیرخاکی به یغما می رود اما با همه این تفاسیر باز متولیان میراث فرهنگی استان در خواب هستند و میراث شش هزارساله مرند دارد خاک می خورد، متولیانی که گویی تنها از حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها عنوان و سمت آن را به ارث برده اند و تکلیفی در مورد رسیدگی به اوضاع نابسامان این حوزه در چند سال اخیر بر خود احساس نمی نمایند.

خبرنگار: یوسف باقری