مینو محرز: دچار اینفودمی شده ایم - وبلاگ طراحی من

به گزارش وبلاگ طراحی من، بیش از 9 ماه است که ویروس کرونا دمار از روزگار مردم درآورده است. حالا بیش از 33 میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا شده و بیش از یک میلیون نفر بر اثر آن جان باخته اند. اما ما کرخت شده ایم انگار، دیگر خیلی دردمان نمی گیرد از شنیدن عددها، از تعداد کشته هایی که هر روز، سر ساعت معینی اعلام می شوند و هر کدام شان عزیز یک خانواده بوده اند.

شهروند در ادامه نوشت: دیگر خیلی فکر نمی کنیم به صد و خرده یا حتی دویست خانواده ای که هر روز سیاه پوش می شوند و در سکوت مرگبار قبرستان برای همواره با جگرگوشه هایشان وداع می نمایند. بماند که حالا چند وقتی می گردد هول وهراس روز های تیره وتارتری هم رسیده است. پاییز کبودی که سال جاری به جای زرد و نارنجی، سرخ است. آن قدر سرخ که شاید حتی به سیاهی پهلو بزند.

به همین بهانه با دکتر مینو محرز، فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا به تبادل نظر نشسته ایم. کسی که معتقد است بخشی از مسائل فعلی ناشی از بی توجهی سیاست گذاران به نظرات متخصصان و کارشناسان کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کروناست.

او بی محابا از این چالش ها می گوید و معتقد است مردم باید بیشتر مراقب خودشان باشند، چون هزینه بستری روزانه یک بیمار مبتلا به کرونا خیلی بیشتر از رقم هایی است که از قول برخی از مسئولان در رسانه ها مطرح می گردد. کسی که می گوید در طول 45 سال کار تخصصی اش تا این اندازه مرگ ومیر ندیده است. مشروح گفت وگوی ما با مینو محرز پیش روی شماست.

چرا با وجود هشدار شما و سایر کارشناسان در خصوص موج سوم و با توجه به اینکه بار ها اعلام خطر نموده بودید، آن طور که باید و شاید سخت گیری انجام نشد؟ به نظر می رسد سختگیری ها همواره نوش دارو بعد از مرگ سهراب بوده است!

یک مشکل عظیم در تمام جهان این است که مردم هنوز فکرنمی نمایند کووید-19 واقعی است. اولش ترسیدند، اما بعد برایشان عادی شد. همان ابتدا قرنطینه در بسیاری از کشور ها انجام شد، اما آثار اجتماعی، روانی و مالی آن خیلی بدتر از کووید-19 بود، برای اینکه در این شرایط بیکاری، فقر و اضطراب روی هم تلنبار می گردد.

زمانی استفاده از ماسک به 90 درصد رسیده بود، الان چیزی حدود 60 درصد شده است. سه راه برای پیشگیری وجود دارد؛ یکی فاصله گذاری فیزیکی است، من تعبیر فاصله گذاری اجتماعی را دوست ندارم. دوم استفاده از ماسک است، ماسک زدن یک باید است.

لازم نیست حتما از ماسک های جراحی بهره ببرید، مردم می توانند با پارچه نخی دو لایه، ماسک خانگی بدوزند و مرتب آن را شسته و اتو نمایند. مسأله مهم دیگر هم شست وشوی دست هاست. تمام ویرس های این فصل از سرماخوردگی و زکام گرفته تا آنفلوآنزا همه با شست وشوی دست کنترل می گردد.

یعنی این مسأله را متوجه مردم می دانید؟ مردم به حاکمان شان نگاه می نمایند؛ طبیعتا وقتی دورکاری ها لغو و مدارس و دانشگاه ها باز می گردد، تبعاتی دارد و به مردم این فکر را القا می نماید که وضع متناسب شده است. بازگشایی های اخیر و لغو دورکاری ها تا چه میزان در این مسأله موثر بود؟

در این مدت در خیلی از کشور ها و همچنین در کشور ما تصمیمات اشتباه گرفته شد. بازگشایی مدارس از پانزدهم شهریور اشتباه بود. زمان موشک باران در جنگ عراق و ایران هم مدارس تعطیل شد. بچه ها تمام مدت با رادیو و تلویزیون درس خواندند. حالا هم می گردد همین کار ها را ادامه داد، بچه های من در آن دوران همین طور درس خواندند. حالا تعداد مراجعه نمایندگان از اسفند و فروردین هم بیشتر شده است.

در یکی از بیمارستان های عظیم معین در یک روز، 60 نفر بستری شدند. ببینید چقدر بدحال بودند که بستری شدند، چون ما خیلی ها را به صورت سرپایی درمان می کنیم. از مردم می خواهم تجمع ننمایند، حتی اگر برایشان برنامه ای تدارک دیدند، در آن شرکت ننمایند و اعتراض نمایند. دوران رزیدنتی من زمانی بود که دیفتری و کزاز بیداد می کرد، اما این قدر مرگ ومیر نداشت.

به مرگ ومیر و مبتلایان بالا اشاره کردید. گاهی حرف و حدیث هایی مبنی بر واقعی نبودن آماری که هر روز وزارت بهداشت اعلام می نماید، مطرح می گردد. نظر شما چیست؟

سازمان جهانی بهداشت آمار شما را زمانی قبول می نماید که پی سی آر مثبت داشته باشید. مثبت کاذب کم است، اما 30 تا 40 درصد در تست ها منفی کاذب داریم، به همین دلیل 30 تا 40 درصد از بیمارهایمان گزارش نمی شوند. پزشکان باید به بیماران بگویند که اگر تست کسی منفی بود و با این حال علایم داشت، به این معنی است که او به کرونا مبتلا شده است.

با توجه به اینکه بیمارستان ها پر شده، این وضع چه تبعاتی دارد؟

با وجود اینکه بیمارستان ها پر شده است، باز هم در صورت لزوم مردم مراجعه نمایند. بسیاری از آن ها می توانند به صورت سرپایی درمان شوند و احتیاجی به بستری ندارند. اما بیمارستان های معین که برای بستری بیماران مبتلا به کرونا در نظر گرفته شده، فعلا پر است. حتی در راهرو های بیمارستان و روی نیمکت های سالن هم به برخی از بیماران اکسیژن وصل نموده اند. پزشکان و کادر درما ن مان هم دیگر خسته شده اند. ما به صورت جسمی به کار سخت عادت داریم، اما به لحاظ روانی واقعا تحت فشاریم.

اپیدمی هیچ بیماری تا به حال این اندازه بیمار بدحال نداشته است. نشان می دهند که کلاس های مدارس را با پمپ ها ضدعفونی می نمایند، اما این کار که کافی نیست. ویروس از در و دیوار که منتقل نمی گردد. بچه ها در محیط بسته می نشینند، چند روز دیگر هوا سرد می گردد و پنجره ها را هم می بندند، درحالی که که تهویه هوا یک اصل مهم است. اگر شما با ماسک مدت طولانی در یک جای بسته بنشینید هم باز احتمال ابتلا وجود دارد. وقتی آموزش وپرورش تصمیم به بازگشایی مدارس گرفت، بیشتر نقاط ایران قرمز بود. گفتند رنگ مناطق مهم نیست! چرا مهم است، حالا بعد از این ماجرا تمام ایران قرمز شد.

با توجه به اینکه اعلام شده میزان ابتلا های خانوادگی بیشتر از قبل شده، اگر فردی در یک خانواده علایم داشت، احتیاج است که کل خانواده تست پی سی آر انجام دهند؟

با توجه به گران و محدود بودن آزمایش پی سی آر انجام این کار را به صورت معمول توصیه نمی کنم. در نقاط دیگر جهان که امکانات بیشتری دارند، به محض اینکه یک نفر بیمار گردد، کل افرادی که با او در تماس بوده اند، تست می دهند و اگر آزمایش شان مثبت گردد، قرنطینه می شوند. اما فعلا در ایران چنین امکانی وجود ندارد.

تست پی سی آر گران است و حدود 700، 800 هزار تومان هزینه هر تست است. آزمایش سرولوژی هم فایده ای ندارد، چون بیماری حاد را معین نمی نماید. از اواخر بهار، ویروس جهش پیدا کرد و قدرت سرایت بیماری ده ها برابر شد. اگر قبلا در هر خانواده یک یا دو نفر مبتلا می شدند، الان تمام خانواده مبتلا می شوند و همین مسأله موجب شده تعداد مبتلایان زیاد گردد.

با تاکیدی که روی مقوله آموزش دارید، به نظر شما نهاد هایی مانند هلال احمر که بخشی از وظایفش آموزش و اطلاع رسانی است، چقدر می توانند در این زمینه یاری حال سایر ارگان ها ازجمله وزارت بهداشت باشد؟

هلال احمر و هر نهاد دیگری که بخشی از سلامت را به دست گرفته است، باید در این راه یاری کند. هرچه آموزش ها و آگاهی مردم افزایش یابد، بیماری بیشتر کنترل می گردد. اما مشکل این است که مردم دچار اینفودمی شده اند که همان اپیدمی ناشی از فضا های مجازی است. درحالی که خیلی از مطالبی که در فضا های مجازی منتشر می گردد، اکاذیب است و می تواند باعث نگرانی های بیشتر گردد. اینفودی بدتر از کروناست و در تمام جهان مردم را بیشتر از کووید-19 دچار گرفتاری نموده است.

با توجه به وضع شبه انفجاری تهران که دوسوم قربانیان و حدود 60 درصد از مبتلایان را به خود اختصاص داده است، چرا برنامه ویژه ای برای پایتخت در نظر گرفته نمی گردد؟

من عضو علمی ستاد مقابله با کرونا هستم و در آنجا تصمیم گیرنده نیستم. کمیته علمی با هر نوع تجمع در این شرایط فوق قرمز مخالف است. نظرات ما منعکس می گردد، با این حال تصمیم نهایی به عهده ما نیست.

یعنی مسئولان تصمیم گیرنده در ستاد به نظرات شما و سایر اعضای کمیته علمی بی توجهند؟ چون چیزی که از شما می شنویم، با چیزی که در عمل می بینیم کاملا متفاوت است.

بازخورد صحبت های ما را وزیر بهداشت در ستاد مقابله با کرونا ارایه می دهد. قاعدتا باید پیش از تصمیم گیری به نظرات وزارت بهداشت و کمیته های علمی توجه گردد. منتهی نمی دانم هنگام تصمیم گیری چه اتفاقی می افتد! می دانم وزیر بهداشت هم از این وضع نگران است و مشاوران وزیر هم می گویند کاری بیش از این از دست شان برنمی آید.

بله، این طور به نظر می رسد که تصمیمات جای دیگری گرفته می گردد.

متاسفانه این وضع در خیلی دیگر از نقاط جهان هم رخ می دهد. مسئولان بهداشت که در این زمینه تخصص دارند، نظرات شان را بیان می نمایند. اما موضع سیاست گذاران با آن ها متفاوت است. این معضل را در آمریکا هم شاهد هستیم و حالا این کشور بدترین وضع را به لحاظ شیوع بیماری کووید-19 در جهان دارد. ما هم نباید این راه را در پیش بگیریم. سیاست گذاران باید توصیه های وزارت بهداشت را جدی بگیرند، چون علم درمان بیماری های عفونی در این بخش است، نه در سایر وزارتخانه ها.

بیش از یک ماه است که وزیر بهداشت گفته سبد خودمان را در صف خرید واکسن کرونا گذاشتیم، اما هنوز معلوم نیست که قرار است واکسن کووید-19 از کدام کشور خریداری گردد. خبر تازه ای در این باره دارید؟

فعلا قرار نیست واکسنی از کشور های خارجی بخریم. در کشور خودمان داریم روی این موضوع کار می کنیم. مطالعات انسانی واکسن ایرانی دارد آغاز می گردد و امیدواریم بتوانیم واکسن خودمان را فراوری کنیم. هنوز هیچ واکسنی در جهان تأییدیه نگرفته است. واکسن هایی هم که کارشان را آغاز نموده اند، هنوز چند ماهی تا تأیید نهایی شان مانده است. در خصوص کشور هایی هم که سریع واکسن شان را بیرون دادند، اطلاعات درستی نداریم. من به شخصه به عنوان یکی از کسانی که باید در این زمینه نظر بدهم، خرید هیچ واکسنی را که تا به امروز فراوریشده است، توصیه نمی کنم.

خیلی ها تخمین می زنند که ممکن است تا 6 ماه آینده واکسن کووید-19 در جهان آماده گردد. چشم انداز شما چیست؟

تا 6 ماه آینده که حتما فراوری می گردد، اما ما هنوز نمی دانیم که این واکسن تا چه اندازه تأثیرگذار است. خود بیماری را که فکرمی کردیم با مصونیت گله ای کنترل می گردد، دیدیم دوباره عود کرد. واکسن را هم اگر بخواهیم هر سه ماه یک دفعه تزریق کنیم، عملی نیست.

با این حساب هنوز دانش ما در این باره بیشتر از چیزی که فکر می کنیم، ناکافی است.

بله، هنوز نمی دانیم آینده واکسن چه خواهد بود. امیدواریم اگر قرار باشد کووید همواره با ما بماند، حداقل مثل آنفلوآنزا هر یک سال یا هر 6 ماه یک دفعه احتیاج به تزریق واکسن داشته باشیم. بنابراین، چون چیز بیشتری نمی دانیم، در خصوص اینکه واکسن باید صددرصد توصیه گردد، هم قضاوتی نمی کنیم. اما گاهی بیماری مثلا در کشور ما یک دفعه اوج می گیرد و همه را گرفتار می نماید.

در شرایطی که امکانات رسیدگی کم است، اگر واکسنی باشد که حتی تا سه ماه مصونیت دهد، باز هم خوب است؛ مرگ ومیر ها کمتر می گردد و بیمارستان ها خودشان را بازیابی می نمایند. اما از نظر علمی اصلا معین نیست که آینده واکسن موفقیت آمیز باشد.

ممکن است تغییر جهش های این ویروس جوری گردد که به تدریج ضعیف گردد و خودبه خود از بین برود؟

امیدوارم، چون باقی ویروس های خانواده سارس و مرس در عرض شش، هفت ماه خودشان ناپدید شدند، ولی متاسفانه الان 9 ماه است که این ویروس روزبه روز تغییر شکل داده و کوچک ترین علامتی از عقبگرد نداشته است. ما باید خودمان را عادت دهیم که زندگی نوینی با کووید داشته باشیم، البته بدون اینکه بخواهیم مبتلا شویم، چون هزینه بستری و درمان به ویژه تخت در آی سی یو بسیار گران است.